روانشناسی موسیقی: تاثیر ویژگی شخصیتی بر سلیقه موسیقی

ترجمه ای آزاد از یادداشت
Music Psychology: Are You An Introvert or and Extrovert? Your Playlist May Have the Answer به قلم Alice Clarke

آیا شما درونگرا هستید و تنهایی را ترجیح میدهید یا برونگرایید و از ارتباط با دیگران لذت میبرید؟ تحقیقات جدید در حوزه روانشناسی موسیقی نشان میدهد که فهرست آهنگهای مورد علاقهتان میتواند پاسخی باشد به این سوال.

روانشناسی موسیقی چیست؟
روانشناسی موسیقی به این میپردازد که چگونه موسیقی بر روی رفتار و تجربه افراد و تا چه اندازه اثر می گذارد. اثری که می تواند اصطلاحاً خرد ( بر روی فرد) یا کلان (بر گروهی از افراد) باشد. زمینه ای بسیار وسیع است که یکی از شاخه های اصلی آن سعی می کند بفهمد افراد بسته به شخصیتشان چه نوع موسیقی گوش میدهند. نتایج حاصل از این مطالعات برای بازاریابها، سیاست مدارها و هر کسی که بخواهد روی مردم تاثیر بگذارند حائز اهمین است.

سلیقه موسیقی با تیپ شخصیتی فرد مرتبط است
بسیاری از تحقیقاتی که اخیراً در نقاط مختلف دنیا انجام شده به این نتیجه رسیده اند که عوامل روانشناختی میتواند تاثیر بسزایی بر روی سلیقه موسیقی افراد داشته باشند. افراد با انرژی که برونگرا هستند، بیرون از خانه وقت گذراندن را دوست دارند و احساساتشان را راحت بیان میکنند معمولاً آهنگهای هیجان آور و ریتمیکی را دوست دارند که به انسان حس لذت و سرخوشی میدهد. 

در مطالعه ای که سال 2010  در مجله «روانشناسی زیبایی شناختی، خلاقیت و هنر» منتشر شد، پژوهشگران ارتباط میان پنج ویژگی اصلی شخصیتی (یعنی باز بودن، روان رنجوری، برونگرایی، توافق و وجدانی بودن) و سلیقه موسیقی را بررسی کردند. مطالعه بر روی 100 داوطلب انجام شد که از آنها خواسته بودند تا به 20 آهنگ گمنام (که اغلب افراد تا بحال نشنیده بودند) گوش دهند. افرادی که در تست شخصیت در دسته برونگرا قرار داشتند نسبت به باقی داوطلبین بیشتر به آهنگهای هیجان آور و شاد جذب میشدند. 

تحقیقی مشابه در سال 2005 بر روی 145 دانشجویی مرد و زن که به صورت تصادفی از دانشگاههای مختلف انتخاب شده بودند انجام شد که در آن هر داوطلب پرسشنامه را برای پیدا کردن تیپ شخصیتی خود پر می کرد و بعد از آن دست به انتخاب آهنگهای مورد علاقه اش میزد. در این آزمایش هم افرادی که برونگرا تشخیص داده شده بودند کشش بیشتری به سمت قطعات هیجان آور و ریتمیک داشتند.

دورنگراهای به چه موسیقی گوش میدهند؟
خب شکی نیست که درونگراها نیز سلیقه موسیقی خود را دارند. با توجه به پژوهشهای اخیر، درونگراها یعنی افرادی که در اجتماع به عنوان افرادی خجالتی شناخته میشوند و اصطلاحاً تو خودشان هستند معمولاً موسیقی را دوست دارند که بتوانند از آن در خلوت خود لذت ببرند. برای این افراد هدف اصلی از گوش دادن به موسیقی ترغیب شدن به تفکر و کمک به دادن پاسخی حسی به نیاز درونیشان است. افراد درونگرا اغلب موسیقیهای اصطلاحاً عمیق با شعرهایی با معنا (حداقل در ظاهر) را می پسندند. 

افرادی که اصطلاحاً تو خودشان هستند معمولاً با بخش خلاق ذهن خود ارتباط بهتری دارند و با شخصیتشان را راحت تر کنار آمده اند. برای همین کشش بیشتری به موسیقی کلاسیک دارند. تحقیقات اخیر منتشر شده در Psych Central میگوید طرفداران موسیقی راک و متال بخش خلاقه قویتری دارند و اغلب دوست ندارند وقت خود را در بیرون از خانه و با دیگران بگذرانند. یعنی افرادی که بیشتری تیپ شخصیتی درونگرا دارند.

تیمی از محقیقان در انگلیس به سرپرستی پروفسور آدریان نورث بزرگترین تحقیق در این زمینه را انجام داده است. در این پژوهش که در بازه زمانی 3 سال صورت گرفته 36000 نفر از 60 کشور مختلف مورد بررسی قرار گرفتند. از داوطلبین خواسته شد هم پرسشنامه تشخیص تیپ شخصیتی را پر کنند و هم به قطعات مختلف موسیقی بر اساس علاقه شان به آنها امتیاز دهند. در این تحقیق هم افراد برونگرا علاقه بیشتری به موسیقی بلوز، جاز، کانتری، موسیقی بالیوودی و آهنگهای برتر در چارتهای پاپ داشتند.

پروفسور آدریان نورث نتیجه گیری کرد ارتباط عمیقی که میان سلیقه موسیقی و تیپ شخصیتی وجود دارد باعث میشود وقتی کسی از آهنگ مورد فرد انتقاد میکند؛ او این انتقاد را به نوعی به خود گرفته و حالت تدافعی بگیرد. در واقع سلیقه موسیقی با دیدگاه فرد نسبت به زندگی به طور ذاتی گره خود است. برای همین هم افرادی که سلیقه نزدیک به هم دارند اغلب همدیگر را پیدا میکنند و دور هم جمع میشوند.

البته باید به این نکته توجه کرد که تیپهای شخصیتی به صورت قطعی و صفر و یک نیست. به طور مثال با نگاهی به دسته بندی Myers-Briggs که افراد را در 16 تیپ شخصیتی قرار میدهند، معلوم میشود که این ویژگی ها بسیار پیچیده و در هر تنیده هستند. در واقع درون گرا یا برونگرا بودن تنها معیار دسته بندی نیست. در نتیجه سلیقه موسیقی شما هم تنها وابسته به این دو ویژگی نمیتواند باشد.

فراتر از آن باید بخاطر داشته باشیم که در دنیایی که ما زندگی میکنیم موسیقی نباید ابزاری برای فاصله گذاری و تفکیک ما از هم شود. بلکه باید کمک کند تا دور هم جمع شویم و با هم لذت ببریم.